طی روزهای گذشته انتشار خبر حرکت نخستین قطار باری بین المللی «عبور از دریای خزر» از یین چوان در شمال غرب چین به سمت بندرانزلی گیلان، خبر از گامی بزرگ در نقش آفرینی ایران برای تجارت آسیا و اروپا داشت که تکمیل باقی مانده پروژه راه آهن رشت-انزلی میتواند تکمیل کننده این نقش آفرینی باشد.

، نخستین قطار باری بین المللی «عبور از دریای خزر » از یین "چوان" در منطقه خودمختار "هوی نینگ شیا" واقع در شمال غرب چین 30 خردادماه امسال( پنج روز پیش) به سمت بندرانزلی در استان گیلان و شمال ایران حرکت کرد و خبرگزاری های چین آنرا نخستین مسیر باربری دریای خزر از نینگ شیا به کشورهای غرب آسیا عنوان کرده اند.

بسیاری از کارشناسان حرکت این قطار را گامی بزرگ در احیای جاده ابریشم و همچنین رویدادی مهم در بازآفرینی جاده چند هزار ساله ابریشم دانسته و معتقد هستند این مسیر عملاً با کاهش هزینه و صرف زمان کمتر، تجارت آسیا و اروپا را وارد مرحله ای تازه خواهد کرد.

قطاری که با 51 کانتینر و محموله ای به وزن هزار و 400 تن به ارزش سه میلیون و 60 هزار دلار حدود 20 روز دیگر با گذشتن از گذرگاه هورگوس در منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ، و سپس قزاقستان، عازم دریای خزر و بندرانزلی در گیلان ایران خواهد بود.

جاده ابریشم چشم به راه تکمیل راه آهن رشت-انزلی

کارشناسان چینی زمان انتقال کالا از این مسیر جدید در مقایسه با مسیر سابق قطار بین المللی میان یین چوان و ایران را 20 روز کمتر اعلام کرده اند اما ایستگاه آخر این قطار با پیش بینی صرفه جویی هر کانتینر 897 دلار یا 6 هزار یوان چین، نمی تواند بنادر کاسپین و انزلی باشد چرا که مسیر 35 کیلومتری خط آهن رشت به بندرکاسپین هنوز به اتمام نرسیده است.

همچنین به گفته کارشناسان، راه اندازی قطار باربری بین المللی عبور از دریای خزر از نینگ شیا به ایران، یک کانال حمل و نقل بین المللی ریلی و دریایی کم هزینه بین المللی برای نینگ شیا و استان های اطراف آن به ایران و خاورمیانه ایجاد کرده است که به خروج محصولات داخلی نینگ شیا کمک می کند و می تواند به ارتقای صادرات و واردات محصولات منجر شود.

جاده ابریشم چشم به راه تکمیل راه آهن رشت-انزلی

راه آهن رشت-پازل نهایی جاده ابریشم

قطار چین در حالی واپسین روزهای حرکت خود به سمت بندر ازنزلی را سپری می کند که راهاهن رشت-انزلی-کاسپین به عنوان آخرین پازل خط راه اهن تجاری شرق به غرب هنوز اماده نشده است. قطعه ای که طی سالهای اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی، بی توجهی دولت قبلی به اهمیت تجارت شرق و همچنین تزریق قطره چگانی اعتبارات برای پروژه ای با این حجم از اهمیت حرکتی لاکپشتی را سپری کرد.

بزرگترین بنادر استان گیلان یعنی انزلی و کاسپین از سال 98 تا به امروز که روند اتصال پروژه راآهن رشت-کاسپین آغاز شد، بیقرار شنیدن سوت قطار هستند پروژه ای که اکنون با گذشت سه سال 65 درصد پیشرفت فیزیکی دارد پروژه ای که برای تجارت و اقتصاد منطقه حیاتی به شمار می رود و 400 میلیارد تومان بودجه داشت .

اهمیت تجارت با اوراسیا برای کشور و دولت در جهت ارتباط تجاری منطقه و کاهش وابستگی به غرب و شرق واکنش رییس جمهوری را نیز در پی داشت و در پانزدهمین سفر استانی آیت الله دکتر سید ابراهیم رییسی و هیات دولت سیزدهم خواستار اتمام این پروژه زیربنایی شد و اعتباری برای آن اختصاص داد.

طبق گفته کارشناسان تاکنون بیش از یکصد قطار باری از کشور چین و سایر کشورها کالاهای خود را بصورت حمل و نقل ترکیبی از بنادر انزلی و کاسپین به سایر کشورهای دنیا ترانزیت کرده اند اما این حرمل و نقل دوگانه بوده و پس از توقف در ایستگاه رشت باقی مسیر تا بندر را به صورت خودرویی حمل شده است. در صورتی که با حمل یکسره و تخلیه بار در بندر قطعاً صرفه جویی بیشتری در هزینه و زمان صورت خواهد گرفت . راهی که پیشینیان نیز از آن با نام «راه ابریشم» یاد می کردند و عبور کالا از ایران را مقرون به صرفه می دانستند.

افزایش ترانزیت و تجارت با احیای راه ابریشم

جاده ابریشم یک شبکه از راه های بهم پیوسته با هدف بازرگانی در آسیا بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می داد. این جاده از  مهم ترین جاده های دنیا تا قرن پانزدهم بود . مسیری که به مدت هزار و 700 سال، بزرگ ترین شبکهٔ بازرگانی دنیا بود و یکی از مهم ترین قسمت نوار شمالی ایران که جادهٔ ابریشم از آن می گذشت از نوار ساحلی ایران به سمت گیلان می رفت و از آن سمت از ایران خارج می شد.

مسئول امور بین الملل راه آهن جمهوری اسلامی نیز در نخستین جلسه اتاق بازرگانی که بصورت ویدئو کنفرانسی اردیبهشت ماه برگزار شد عنوان کرد راه آهن ایران به دنبال افزایش حمل بار ریلی در طرح احیای راه ابریشم است.

اولین همکاری ریلی ایران و چین در قالب کمربند - جاده ( در سال 2016 و طی مسیر 11 هزار کیلومتر در مدت زمان 14 روز از مرز اینچه برون) بوده است راه آهن ایران تفاهم نامه چهار و پنج جانبه ای با کشورهای چین ، قزاقستان و ازبکستان منعقد کرده که انواع قطار کانتینری از مبادی چین به ایران وارد شوند.

اما راه آهن جمهوری اسلامی برای بهره مندی از مزایای ابتکار کمربند - جاده BRI به جذب سرمایه گذاری خارجی ، تامین ناوگان ، توسعه زیر بنایی خطوط ، احداث راه آهن سریع السیر، برقی کردن خطوط و ارتقا فنی خطوط ریلی نیاز دارد این درحالیست که شبکه ریل سراسری هنوز به بنادر گیلان نرسیده است.

افزایش درآمدهای ارزی ماحصل اتصال بنادر گیلان به شبکه ریل سراسری

مهمترین دستاورد اتصال بنادر گیلان به شبکه ریل سراسری را می توان امکان افزایش درآمدهای ارزی ناشی از تسهیل، توسعه و سرعت بخشی به فرایند ترانزیت کالاها به کشورهای همسایه عنوان کرد .

کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند ویژگی ممتازی که اتصال خط آهن به بنادر انزلی می دهد وجود اسکله و امکانات تخلیه و بارگیری در بندر کاسپن است که در محدوده ایرانی دریای خزر و در بین بنادر شمال کشور ظرفیتی است که در سایر بنادر کشور نمی توان یافت .

جاده ابریشم چشم به راه تکمیل راه آهن رشت-انزلی

امکانات تخلیه و بارگیری ، دسترسی به منابع پشتیبانی از قبیل فرودگاه رشت ازجمله مزیتهای بنادر انزلی و کاسپین است اما آنچه این موقعیت ویژه را ممتازتر می کند، اتصال منطقه آزاد انزلی به راه آهن سراسری است.

ریل امکانات بالقوه ای را در اختیار ما قرار می دهد که به راحتی انزلی را به جنوب کشور وصل خواهد کرد، لذا با تکمیل امکانات این منطقه در شرایطی که هنوز تحریم ها وجود دارد می توان از این ظرفیت استفاده کرد. با اتصال ریل به انزلی مجموع امکانات 2 بندر شهر انزلی و منطقه آزاد، این منطقه را به لحاظ امکانات تخلیه و بارگیری در کل دریای خزر منحصر به فرد خواهد کرد.

اتصال بندرکاسپین منطقه آزاد انزلی به خط ریل سراسری ، گیلان را به استان های جنوبی کشور وصل می کند و با فعال کردن کریدور شمال – جنوب امکان ترانزیت کالا در بین کشورهای اوراسیا فراهم می شود که نتیجه آن رونق اقتصادی گیلان و کشور می باشد ، پروژه ای که همچنان به دلایل مختلف ناتمام مانده است .